Zeki insanlar küfür eder mi?
Merhaba sevgili okur — ama lafı dolaştırmayalım, açık konuşalım: buraya “zeki olmak ve küfür etmek” arasındaki merak uyandıran bağı incelemek için geldik. Beynimizin derinliklerine bakarken bir yandan da “E gerçekten mi?” diyeceksiniz. Hazırsanız başlayalım.
—
Zekâ ve küfür: basit bir ilişki mi?
Genellikle küfür etmek, halk arasında “kontrolsüz davranış” ya da “dil fakiri insan işi” gibi nüanslarla anılır. Ancak bilimsel araştırmalar bu yargıyı biraz sallıyor. Örneğin Marist College’ta yapılan bir çalışmada, deneklerden bir dakikada olabildiğince çok küfür kelimesi üretmeleri istendi. Sonuç: sözel akıcılığı (verbal fluency) yüksek olan kişiler küfür üretiminde de daha başarılıydı. ([ScienceAlert][1]) Başka bir deyişle, “dil zengini” insanlar daha çok küfür üretebiliyor. Bu, zekâ ile küfür etme arasındaki olası bir bağlantıyı düşündürüyor ama “küfür eden kişi zekidir” demek için yeterli değil.
Ayrıca, başka bir çalışma küfür kullanımının dürüstlükle de ilişkili olabileceğini bulmuş: daha açık sözlü ve kendini sansürlemeyen kişilerde küfür kullanım oranı daha yüksek. ([University of Cambridge][2]) Yani, zekâ + dil becerisi + ifade özgürlüğü üçlüsü bir araya gelince, küfür etmek de şaşırtıcı biçimde farklı bir anlam kazanabiliyor.
—
Neden küfür, zekâ göstergesi olabilir?
1. Dilsel akıcılık
Zekâ genellikle dil becerisiyle, kavramları hızlı işleyebilme, sözcük çeşitliliği ile ilişkilendiriliyor. Küfür üretmek de bir çeşit “dil oyunu” olabilir: doğru anı hissedip beklenmedik bir kelimeyi çıkarabiliyorsanız, dil konusunda bir esneklik gösteriyorsunuz demektir. Araştırmalar diyor ki: “küfür kelimesi üretme” performansı ile genel sözel akıcılık arasında pozitif ilişki var. ([ScienceAlert][1])
2. Duygu ifade ve kontrolü
Zeki insanlar sadece “çok düşünür” değil, bazen düşüncelerini hızlıca dışa vurma kapasitesine de sahiptir. Küfür, yoğun duyguyu dışa vurmanın hızlı bir yöntemi olabilir. Dahası, bu dışavurum dilsel bir tercih olabilir — yani zayıflık değil, ifade biçimi.
3. İletişim stratejisi
Bir konuşma sırasında doğru yerde küçük bir küfür kelimesi, mesajı güçlendirebilir. Bu da iletişim stratejisi anlamında bir zekâ işareti olabilir: ne zaman sessiz kalacağını bilmek, ne zaman “şük çekmek” yerine bir küfür bırakmanın daha işlevsel olduğunu hissetmek… Elbette bu her zaman geçerli değil ama teorik olarak mümkün.
—
Ama dikkat — her küfür eden zeki değildir
Her şey güllük gülistanlık değil: küfür etmek tek başına zekâ göstergesi değil. Örneğin; küfürün sıklığı, bağlamı, amacının ne olduğu büyük fark yaratır. Araştırmalarda da uyarılıyor: küfürü ölçerken “sayısı” değil, “küfür üretimi için dilsel akıcılık” gibi farklı ölçütler kullanılıyor. ([bpb-us-w2.wpmucdn.com][3]) Ayrıca sosyal algı açısından bakıldığında, küfür kullanan kişi zekâsından çok başka özellikleriyle (örneğin agresyon düzeyi, sinirlilik, toplumsal normlara karşı tutumu) değerlendiriliyor. ([pure.ulster.ac.uk][4])
Dolayısıyla: “Zeki insanlar küfür eder” değil, “Bu araştırma zekâ, dil becerisi ve küfür arasında şaşırtıcı bir ilişki olabileceğini gösteriyor” demek daha doğru.
—
Uygulamalı düşünme: siz bu durumda ne yaparsınız?
Arkadaş ortamında biri sinirlenmiş ve hafif küfürlü bir cümle kurmuş diyelim. Bu, sadece sinirin patlaması mı yoksa dilsel bir rahatlama mı?
Kendinize sorun: “Bu kelimeyi çıkarırken kelime dağarcığım mı çalıştı? Yoksa sadece boşalma mı aradım?”
İletişimde, bir durumu ifade etmek için “zararsız ama etkili” bir küfür yerine başka bir güçlü ama nezaket sınırlarında bir ifade seçilebilir mi?
—
Sonuç olarak
Evet — bilinçli ve dikkatli kullanıldığında, küfür etmek çok zeki insanların işi olabilir, çünkü dilsel beceriyi, ifade özgürlüğünü ve iletişim stratejisini birleştiriyor gibi görünüyor. Ancak bu, tüm küfür edenlerin otomatik olarak daha zeki olduğu anlamına gelmiyor. Zekâ çok boyutlu bir kavram ve küfür yalnızca onunla ilişkili olabilecek bir “belirti” olabilir; tek başına bir tanım değil.
Siz ne düşünüyorsunuz? Küfür etmek sizin için dilsel bir oyun mu, duygusal bir boşalma mı yoksa her ikisi mi? Yorumlarda bekliyorum.
[1]: https://www.sciencealert.com/swearing-is-a-sign-of-more-intelligence-not-less-say-scientists?utm_source=chatgpt.com “Swearing Is Actually a Sign of More Intelligence – ScienceAlert”
[2]: https://www.cam.ac.uk/research/news/frankly-do-we-give-a-damn-study-finds-links-between-swearing-and-honesty?utm_source=chatgpt.com “Frankly, do we give a damn…? Study finds links between swearing and …”
[3]: https://bpb-us-w2.wpmucdn.com/campuspress.yale.edu/dist/a/1215/files/2016/05/Giordano-rg5y5r.pdf?utm_source=chatgpt.com “The Relationship between Profanity and Intelligence”
[4]: https://pure.ulster.ac.uk/files/86158666/Swearing_and_perceptions_of_the_speaker.pdf?utm_source=chatgpt.com “Swearing and perceptions of the speaker: A discursive approach”